Ναός Τιμίου Σταυρού Ασπροποτάμου

Ναός Τιμίου Σταυρού Δολιανών

 

Ο Ναός Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού Δολιανών είναι γνωστός για τους δώδεκα τρούλους του. Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του τον καθιστά μοναδικό στην Ελλάδα και έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.

 

 

Πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική με τρεις ημικυκλικές αψίδες στην ανατολική πλευρά και τρεις αψίδες σε κάθε μακριά πλευρά. Καλύπτεται από στέγη σχιστόλιθου πάνω στην οποία ορθώνονται δώδεκα τρούλοι διαφόρων μεγεθών. Σύμφωνα με την παράδοση, είναι αφιερωμένοι στους μαθητές του Χριστού. Επίσης, εξωτερικά υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις. Το εσωτερικό του ναού είναι ανεπίχριστο με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν αγιογραφίες, αναδεικνύοντας έτσι τη λίθινη φυσιογνωμία του. Στο εσωτερικό του Ιερού Βήματος διαμορφώνεται σύνθρονο και επισκοπικός θρόνος.

Ο Ναός του Τιμίου Σταυρού Δολιανών αποτελεί το σύμβολο ολόκληρης της περιοχής του Ασπροποτάμου. Η περίοδος κατασκευής του εκτιμάται περίπου κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα με πιθανότερη χρονολογία το 1770. Από έγγραφες μαρτυρίες φαίνεται ότι μεταξύ 1792 και 1924 λειτούργησε ως μοναστήρι ενώ, το 1943 καταστράφηκε από τους Γερμανούς. Πλέον, αποτελεί μετόχι της Μονής Αγίου Στεφάνου Μετεώρων. Σύμφωνα με μια λιθανάγλυφη επιγραφή κτήτορας του ναού είναι ο Γιανούσος Γκουγκουζής από το χωριό Βεντίστα (σημερινός Αμάραντος) Ασπροποτάμου.

Ο ναός βρίσκεται φωλιασμένος σε ένα μικρό οροπέδιο, περιτριγυρισμένο από ψηλά έλατα, σε υψόμετρο 1150 μέτρων. Απέχει 1,5 χλμ από τον οικισμό Δολιανά, 2 χλμ από την Κρανιά, 48 χλμ από την Καλαμπάκα και 44 χλμ από το Περτούλι.